Dudaklar, insan vücudunun diğer bölgeleriyle karşılaştırıldığında farklı renkte ve yapıda olan özel bir bölgedir. Bu farklılığın sebebi, dudaklarda bol miktarda sinir ucu bulunması ve bu sinirlerin yüzeye çok yakın olmasıdır. Örneğin, üst dudağımızı kaplayan maxillary sinir kolunun infraorbital siniri ve alt dudağımıza gelen mandibular sinir kolunun mental siniri bulunmaktadır. Dudaklarda bulunan sinirlerin yüzeye yakın olması, dudak derisinin vücudumuzdaki en ince deri olmasını gerektirir.

Sinirlerin yüzeye yakın olmasının temel nedeni, cinsel ilişkide hissedilen hazzı artırmaktır. İnsan beyninin evrimleşmesi sürecinde cinselliğe yüklenen anlamlar değişmiş ve cinsel seçilim önemli bir durum haline gelmiştir. Dudaklar, cinsel ilişki sırasında veya günlük ilişkilerde birçok mesaj aktarabilirler. Öpücük, bu mesajların başında gelir ve dudakların inceliği ve sinirlerin yüzeye yakın olması sayesinde daha etkileyici ve verimli olur. Cinsel seçilimin bu inceliğin meydana gelmesinde büyük rolü vardır.

Ayrıca, sinirlerin yüzeye yakın olması, ağıza alınacak yiyeceklerin veya diğer maddelerin sıcaklıklarını önceden hissedebilmemize yardımcı olur. Bu sayede, dudaklar fazla sıcak bir yiyeceği yemeden önce bizi uyarır ve dilimizin, yutağımızın ve hatta midemizin yanmasını önler.

Dudak derisinin incelmesi sonucunda, dudaklarda bulunan kan damarlarına düşen ışık oranı artar. Bu nedenle, dudaklar pembe veya kırmızı renkte görünür. Dudakların kırmızı olmasının nedeni, altından geçen kan damarlarındaki kanın rengidir.

Üst dudağın M, alt dudağın U şeklinde olmasının evrimsel bir açıklaması vardır. Ağız yapısı, yaklaşık 500 milyon yıl öncesine kadar uzanır ve hemen hemen bütün canlıların ağız biçimi bulunur. Ağız, evrimsel tarihteki tüm canlılarda temel olarak yuvarlak bir açıklıktır. İnsanlarda da bu yapıdan daha fazlası yoktur. Alt dudağın daha yuvarlak olması, ağızın temel olarak bir daire veya elips olmasından kaynaklanır. Üst dudağın M şeklinde olmasının nedeni ise, filtrum adı verilen üst dudak ile burun arasındaki gediğin dudaklar üzerinde yaptığı baskıdır. Bu yarığın orada yer alması, üst dudağı ters U biçiminde olmak yerine M biçiminde yapar.

Filtrum, çoğu memelide bulunan ve rhinarium adı verilen nemli ve kıllı bölgeyi de barındıran bir yapıdır. Atalarımız ve bazı modern kuzenlerimizde (maymun olması şart değil, bütün canlılar ile uzak ya da yakın kuzen olduğumuzu hatırlayın) filtrum, buruna girmeden önce havanın nemlendirilmesi gibi bir işlevi mevcuttu. Ancak günümüzde, Pittsburgh Üniversitesi'nde memeli bilimcisi olan ve Chicago'nun meşhur Field Doğal Tarih Müzesi'nin eski müdürlerinden Philip Hershkovitz'in 1977'de yayınladığı "Yeni Dünya Maymunları'nı Yaşamak, Primatlara Giriş" adlı kitabında belirttiği gibi, filtrum artık işlevi olmayan bir organdır ve evrimsel olarak körelmektedir.

İnsanlarda filtrum, embriyolojik oluşum sırasında nazomedyal (üst dudak ve burnu bulunduran, embriyoda henüz bunlara ayrışmamış olan yapı) ile maxillary bölgenin birleşmesi sırasında meydana gelir. Bu birleşmenin düzgün bir şekilde oluşmaması sonucunda tavşan dudaklılık adı verilen hastalık ortaya çıkabilir.